Neuroblastoom is vaak al uitgezaaid bij de diagnose. Ondanks intensieve behandelingen, zoals chemotherapie en immunotherapie, keert de ziekte helaas vaak terug, met name in het beenmerg. Die uitzaaiingen zijn lastig te bestrijden, omdat ze minder gevoelig zijn voor de gebruikelijke behandelingen.
Een verstoord evenwicht
In gezond beenmerg zorgen speciale cellen, de mesenchymale stromale cellen, voor een optimale omgeving voor bloedstamcellen. Daarin kunnen ze zich ontwikkelen tot de verschillende soorten bloedcellen: rode bloedcellen, bloedplaatjes en afweercellen. ‘Bij kinderen met neuroblastoom-uitzaaiingen in het beenmerg is het evenwicht verstoord’, legt Ilse Timmerman, postdoctoraal onderzoeker in de Tytgat groep, uit. ‘De kinderen hebben vaak bloedarmoede, waardoor ze regelmatig bloedtransfusies nodig hebben. Ook de afweer is geremd. We vermoeden dat het de stromale cellen zijn die worden beïnvloed door de tumorcellen en op hun beurt de balans in de uitgroei van stamcellen naar verschillende types afweercellen verstoren.’
Op zoek naar nieuwe aangrijpingspunten
Ilse wil in kaart brengen hoe tumorcellen, stromale cellen en stamcellen met elkaar communiceren op moleculair niveau. Door deze interacties beter te begrijpen, hoopt ze nieuwe strategieën te ontwikkelen om het evenwicht in het beenmerg te herstellen. Zodat onderdrukking van het immuunsysteem kan worden tegengegaan en immunotherapie effectiever tumorcellen kan aanvallen.
De aanpak
Het onderzoek zal in drie stappen gaan:
- Analyseren van het beenmerg van kinderen met neuroblastoom met en zonder uitzaaiingen in het beenmerg, en dat vergelijken met gezond beenmerg.
- Onderzoeken wat er verandert als je tumorcellen toevoegt aan beenmerg-op-een-chip, een 3D-beenmerg model, dat eerder bij Sanquin is ontwikkeld.
- Hieruit factoren selecteren die aangrijpingspunten kunnen zijn om het beenmerg in balans te krijgen, en die verschillende factoren in het model één voor één uitschakelen.
Timmerman: ‘We verwachten zo nieuwe ingangen te vinden voor een effectievere therapie tegen beenmerg-uitzaaiingen, waarmee zowel kinderen met neuroblastoom als mensen met andere tumoren die uitzaaien naar het beenmerg kunnen worden geholpen.’
De LSBR beurs is een persoonlijke beurs voor Ilse Timmerman. Ze gaat het onderzoek uitvoeren in samenwerking met met Lieve Tytgat en Mirjam Belderbos, en met Carlijn Voermans van Sanquin.