Sophie Teeuwen is naast haar Masterstudie geneeskunde aan de Erasmus Universiteit werkzaam als student-onderzoeker in het Prinses Máxima Centrum. Ze deed vijf maanden lang onderzoek op de afdeling neuro-oncologie, onder begeleiding van kinderoncoloog Lisethe Meijer en Giorgio Porro, oogarts van het UMC Utrecht. Sophie onderzocht ‘de voorspellende waarde van verworven nystagmus voor visuele stoornissen bij kinderen met een hersentumor’. Kunnen wiebelogen voorspellen dat het gezichtsvermogen van een kind met een hersentumor is verslechterd?
Vier vragen aan student-talent Sophie Teeuwen
De eerste vraag: Wat is nystagmus?
‘Nystagmus is een oogbewegingsstoornis, die zich uit in het ritmisch heen en weer bewegen van de ogen. In de volksmond heet dit ‘wiebelogen’. Afhankelijk van de locatie van de hersentumor kan nystagmus ontstaan. We onderscheiden vijf verschillende typen op basis van de richting van de nystagmus. Nystagmus kan al aanwezig zijn al als de hersentumor wordt ontdekt, maar het kan ook op een later moment ontstaan, bijvoorbeeld als de tumor groeit. Kinderen met een hersentumor krijgen vaak problemen met hun visus (gezichtsvermogen). Deze kunnen de kwaliteit van leven ernstig beïnvloeden.’
Wat was de aanleiding voor jouw onderzoek in het Máxima?
‘Toen ik aan het onderzoek begon was het nog onbekend of de aanwezigheid van nystagmus, en specifiek de verschillende typen, verband houden met verminderd gezichtsvermogen bij kinderen met een hersentumor. Vooral bij jongere kinderen worden problemen met het gezichtsvermogen minder snel herkend, omdat zij minder goed kunnen meedoen met oogheelkundig onderzoek. Als een slechte visus niet op tijd kan worden vastgesteld kan het erger worden en leiden tot slechtziendheid of zelfs blindheid.’
Welke conclusies kun jij trekken na dit onderzoek?
‘Dit is een retrospectieve cohort studie: de bestaande gegevens van een grote groep kinderen heb ik op dit aspect onderzocht. Hieruit blijkt dat nystagmus significant voorspellend is voor een matig tot slechte kwaliteit van de visus. Als een kind nystagmus krijgt door een hersentumor is de kans heel groot dat het gezichtsvermogen minder is of zal worden. Vooral een specifieke vorm (horizontale en mixed, verschillende richtingen) van nystagmus voorspelt dit. Bij tumoren vlakbij de oogzenuwen, de hypofyse en hypothalamus (suprasellair) komt horizontale en mixed nystagmus vaak voor en is er sprake van verminderd gezichtsvermogen. Hoe jonger het kind is bij diagnose van een hersentumor, en hoe eerder de schade aan de oogfunctie optreedt, hoe significanter het effect op het gezichtsvermogen is.’
Wat betekent dit onderzoek voor kinderen met een hersentumor?
‘Het onderzoek laat zien dat nystagmus als waarschuwingssignaal gebruikt kan worden voor slechte visus. Door tijdig therapie te starten kan verdere achteruitgang van het gezichtsvermogen voorkomen worden. Daardoor neemt de overlevingskans naar verwachting toe en wordt verdere achteruitgang van de kwaliteit van leven voorkomen. Het werkt ook nog zo: nystagmus kan een signaal zijn dat er een ruimte innemend proces in het brein plaatsvindt, diagnostiek met een MRI-onderzoek kan dan uitsluitsel geven.’