Aniek Uittenboogaard doet haar promotieonderzoek bij de afdeling Outreach, in nauwe samenwerking met de Huitema groep. Ze vertelt: ‘Mijn onderzoek gaat over alle kinderen die vincristine krijgen. Dat is een middel dat in veel behandelschema’s voorkomt. De grootste groep betreft kinderen met acute lymfatische leukemie (ALL), maar bijvoorbeeld kinderen met een Wilms tumor of Hodgkinlymfoom krijgen ook vincristine.’
Bijwerkingen
Vincristine is een effectief middel in de behandeling van onder andere leukemie of lymfomen, maar geeft ook bijwerkingen. De bekendste zijn neuropathie – waardoor kinderen ook last kunnen krijgen van verstopping – of zenuwklachten zoals tintelingen, pijn en krachtverlies, vaak beginnend in de handen en voeten. Ongeveer 20% van de kinderen krijgt ernstige neuropathie, waardoor de kwaliteit van leven sterk verminderd wordt, en daarnaast heeft ongeveer 30-50% lichtere klachten. Bij de meeste kinderen gaan de klachten na verloop van tijd over, maar bij ongeveer 15-20% zijn jaren na het beëindigen van de behandeling de klachten nog steeds aanwezig.
‘Artsen beschouwen neuropathie vaak als een relatief milde bijwerking,’ vervolgt Aniek. ‘Dat komt omdat de klachten meestal weer verdwijnen. Maar het kan veel impact hebben. Soms kunnen kinderen niet rennen door een klapvoet, of ze kunnen knoopjes niet dichtdoen omdat het gevoel in hun vingers weg is, of ze hebben veel klachten van obstipatie. Daarnaast is er weinig goede pijnmedicatie voor neuropathie. Wij zijn daardoor zeer gemotiveerd om nader onderzoek te doen zodat de effecten op langere termijn geminimaliseerd kunnen worden.’
Per infuus of per injectie
Het doel van deze studie was om te onderzoeken of het optreden van bijwerkingen door vincristine verminderd kon worden door de wijze van toediening te veranderen, namelijk niet per injectie maar als infuus. Aniek: ‘Deelnemers aan deze studie zijn willekeurig verdeeld tussen 1 uur (per infuus) en 2-3 minuten (per injectie) toediening van vincristine. Vervolgens hebben we op meerdere momenten gemeten of ze last hadden van neuropathie.’
De verwachting was dat het geven van vincristine als 1-uurs infuus tot minder neuropathie zou leiden. ‘De reden hiervoor is dat als je het als 1-uursinfusie geeft, je voorkomt dat er hoge piekconcentraties in het bloed ontstaan, wat mogelijk tot minder zenuwschade zou leiden,’ vertelt de onderzoeker. Maar dat bleek niet het geval.
Specifieke groep
Toch zijn bijzondere conclusies te trekken na het onderzoek, vertelt Aniek: ‘Bij kinderen die tegelijkertijd met vincristine ook een behandeling tegen schimmels met azolen ontvangen, treedt minder neuropathie op als je vincristine als 1-uurs infuus geeft. Bij deze specifieke groep heeft dus een langere infuustijd een beschermend effect tegen het optreden van bijwerkingen. Verder blijft vincristine bij kinderen in het Máxima dus per injectie gegeven worden. Daarbij blijft het heel belangrijk om neuropathieklachten goed te rapporteren.’
Tot slot vertelt Aniek: ‘Als vervolg van dit onderzoek zijn we momenteel bezig met een klinische studie in Kenia, één van onze Outreach partners, waarbij we onder andere kijken naar de genetische factoren die invloed hebben op het ontwikkelen van neuropathie.’
Het onderzoek van Aniek Uittenboogaard, in samenwerking met een aantal Belgische ziekenhuizen, is op 21 september 2023 gepubliceerd.
De wetenschappelijke publicatie vind je hier: Uittenboogaard A, et al. Randomized controlled trial on the effect of 1-hour infusion of vincristine versus push injection on neuropathy in children with cancer (final analysis). Cancer Med. 2023 Sep 21.