Bij een op de vijf kinderen met T-ALL, een bepaalde vorm van leukemie, komt de kanker na de behandeling terug: een recidief. Bij deze kinderen werkt chemotherapie vaak niet meer, en hun prognose is daarom slecht. Nieuwe behandelingen zijn dus hard nodig om een recidief te voorkomen.
Sommige nieuwe therapieën voor T-ALL lijken beter te werken als ze samen met andere medicijnen worden gegeven, bijvoorbeeld met steroïden zoals prednisolon. In zijn promotieonderzoek bekeek Jordy van der Zwet, promovendus in de Meijerink groep van het Prinses Máxima Centrum, manieren om de gevoeligheid voor steroïden bij T-ALL te behouden of verhogen.
Kettingreactie
Van der Zwet: ‘In mijn onderzoek keek ik in T-ALL leukemiecellen in het lab naar kettingreacties van stofjes die het gedrag van deze cellen bepalen. Kankercellen weten bijvoorbeeld signalen aan te zetten die hun groei bevorderen, of waardoor ze ongevoelig zijn voor chemotherapie. Ik ontdekte dat één zo’n kettingreactie, MAPK-ERK, cruciaal is bij ongevoeligheid voor steroïden bij T-ALL.’
Hij zag dat deze kettingreactie het zogenoemde BIM-eiwit uitschakelt. Dit eiwit zorgt er normaal gesproken voor dat cellen niet overleven. Maar bij T-ALL met een actieve MAPK-ERK kettingreactie doen ze dat wel, en worden ze ongevoelig voor steroïden.
Doelgericht medicijn
Jordy van der Zwet: ‘We zagen dat een doelgericht medicijn, selumetinib, de functie van het BIM-eiwit weer repareerde, waardoor de T-ALL-cellen doodgingen. Dit effect was nóg sterker bij leukemiecellen behandeld met zowel selumetinib als een steroïde zoals predinisolon.’ Selumetinib blokkeert de MAPK-ERK kettingreactie, waardoor het BIM-eiwit blijft werken.
Gepersonaliseerde behandeling
‘We weten nu welke doelgerichte medicijnen het meest veelbelovend zijn om de behandeling voor kinderen met T-ALL te verbeteren,’ aldus Van der Zwet. ‘En weten nu ook beter welke kinderen in aanmerking komen voor klinische studies met deze medicijnen in combinatie met steroïden. Het onderzoek is nu nog in een vroeg stadium, maar ik hoop dat het in de toekomst leidt tot een meer gepersonaliseerde, effectievere behandeling voor kinderen met (teruggekeerde) T-ALL.’
Jordy van der Zwet verdedigt zijn proefschrift vandaag (4 april) in het academiegebouw van de Universiteit van Utrecht, getiteld ‘Aberrant IL7R signaling: the paths towards steroid resistance in pediatric T-cell acute lymphoblastic leukemia’. Zijn promotor is Rob Pieters en zijn co-promotor is Jules Meijerink.