Bij CAR-T helpt het eigen immuunsysteem leukemiecellen te vernietigen. Friso werkt als fellow kinderoncologie aan deze innovatieve immunotherapie. ‘Ik ben hier twee jaar geleden gestart na mijn opleiding kindergeneeskunde. Sinds een jaar ben ik intensief betrokken bij het CAR-T-programma. De ontwikkelingen gaan razendsnel. Deze behandeling voegt echt iets toe aan de bestaande therapievormen bestraling, chemo en chirurgie.’ Op dit moment is CAR-T beschikbaar voor kinderen met B-cel acute lymfatische leukemie (ALL) bij wie andere behandelingen niet meer werken.
Beter begrijpen
Zo kort als het Máxima ermee bezig is, zo veel is er intussen al geleerd. Friso: ‘In het begin stond vooral op de voorgrond hoe je dit veilig kunt doen. Het gaat om uiterst kwetsbare kinderen en jongeren, die vaak al jaren behandeling achter de rug hebben. Maar we zijn ook al vanaf het begin bezig met het bedenken welke bepalingen we bij de bloedafnames tijdens de controles moeten doen. En met het opslaan en analyseren van bloedmonsters. Zo kunnen we beter begrijpen wat er gebeurt bij de kinderen die CAR-T-cellen krijgen. We proberen te achterhalen welke kinderen goed reageren of juist minder, en waardoor dat dan komt. Dat soort klinische informatie is onmisbaar om de behandeling steeds te kunnen blijven verbeteren.’ Essentieel is dat hier in het Máxima alle expertise verenigd is, we hoeven niet door te verwijzen: chemotherapie, immunotherapie en diagnostiek, zodat goed is af te wegen wat het beste is voor het kind.
Fijne kneepjes
Inmiddels krijgen we in het Máxima steeds beter de fijne kneepjes te pakken, aldus Friso. ‘Er is alsmaar meer vertrouwen dat we de bijwerkingen en complicaties – met name inflammatie is een groot risico – kunnen voorkomen of kunnen managen als ze zich voordoen. Een heftige complicatie is een zogeheten cytokine-storm, een overreactie van het immuunsysteem. Als je die niet tempert, ontstaat een combinatie van hoge koorts en lage bloeddruk, met mogelijk fatale orgaanschade als gevolg.’ Een ander ‘fijn kneepje’ betreft het moment van toedienen van de CAR-T-cellen. Dit kan het beste als de leukemie nog echt aanwezig is. Dat is nogal contra-intuïtief, vertelt Friso. ‘Iedereen is steeds maar bezig geweest de leukemie juist helemaal weg te krijgen. En nu ga je dus zitten wachten, terwijl je de neiging hebt om meteen iets te doen. Maar dat ‘wachten’ is cruciaal om de CAR-T optimaal te laten aanslaan.’
Meer informatie
CAR staat voor chimere antigeen receptor, de T voor T-cellen van het immuunsysteem. CAR-T-cellen worden gemaakt van cellen van het kind zelf. Die worden aangepast en via een infuus weer teruggegeven. De aangepaste eigen afweercellen sporen vervolgens kankercellen op en schakelen ze uit. De resultaten zijn vaak spectaculair, maar helaas is het iedere keer afwachten of de behandeling wel aanslaat. Zie voor meer uitleg een eerder interview met Peter Hoogerbrugge in de oudernieuwsbrief. Bij dat artikel vind je links naar informatie en een filmpje over de therapie. Bij de introductie in het Máxima in 2019 verscheen ook een nieuwsbericht op de site.