‘Door beter te begrijpen wat er op genetisch niveau misgaat in stamcellen, kunnen we bijdragen aan betere diagnose en behandeling van kinderkanker, én preventie van tweede kankers,’ zegt Ruben van Boxtel, onderzoeksgroepsleider in het Máxima en Oncode Instituut. Hij gebruikt geavanceerde technieken om DNA-veranderingen en -schade in kaart te brengen in stamcellen van kinderen met kanker. Zijn benoeming bij de Faculteit Diergeneeskunde ligt op het eerste gezicht niet voor de hand, maar Van Boxtel vertelt: ‘Diersoorten die opvallend weinig of juist vaak kanker krijgen, bieden unieke inzichten in natuurlijke bescherming tegen kanker. En dat helpt ons weer beter te begrijpen waarom kinderkanker kan ontstaan.’
Mens en dier
Van Boxtel werkt al samen met onderzoeksgroepen binnen de Faculteit Diergeneeskunde om lymfeklierkanker bij kinderen en honden op moleculair niveau te vergelijken. ‘Als blijkt dat bepaalde tumoren sterk op elkaar lijken, kunnen we veel van elkaar leren. In klinische studies bij honden met kanker – die dezelfde leefomgeving hebben als wij – kunnen we minder schadelijke behandelingen ontwikkelen en testen, die we in de toekomst mogelijk ook voor kinderen met kanker kunnen gebruiken.’
Kansen voor kankeronderzoek én veroudering
Van Boxtel ziet binnen zijn vakgebied veel mogelijkheden om verbanden te vinden tussen kankerbiologie, preventie en veroudering. ‘Zo willen we beter begrijpen hoe behandelingen zoals chemotherapie stamcellen beschadigen. Dat kan mogelijk helpen om late effecten door versnelde veroudering bij overlevers van kinderkanker te vertragen, of misschien zelfs voorkomen.’
Ook binnen de faculteit verwacht hij vruchtbare samenwerkingen, bijvoorbeeld op het gebied van RNA-sequencing, metabolomics en lipidomics – technieken waarmee verschillende moleculaire processen in cellen kunnen worden onderzocht. ‘Door die data slim te combineren met onze expertise in genoombiologie van stamcellen, krijgen we diepere inzichten in het ontstaan en verloop van kanker.’
Wetenschap draait om mensen
De benoeming betekent ook persoonlijk veel voor Van Boxtel. ‘Het begeleiden van jonge onderzoekers vind ik een van de mooiste en meest betekenisvolle onderdelen van mijn werk. Ik kijk ernaar uit om promovendi niet alleen te begeleiden, maar ook officieel hun bul te mogen uitreiken. Dat is een bijzonder moment in het traject.’
Wat Van Boxtel al zijn hele carrière drijft, is verwondering. ‘Het fascineert me hoe de enorme complexiteit van het leven ligt besloten in het genoom – een soort biologische code. Die nieuwsgierigheid heeft me altijd gemotiveerd om nieuwe technieken te verkennen en verbanden te leggen tussen fundamenteel onderzoek en maatschappelijke impact. Deze benoeming voelt als een erkenning van het werk dat ik samen met mijn groep de afgelopen jaren heb opgebouwd. Onderzoek is teamwork, en ik ben trots op wat we samen hebben bereikt.’
De leeropdracht van Ruben van Boxtel aan de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht is per 15 juni 2025 ingegaan. Zijn oratie zal op een later moment plaatsvinden.