Van de 600 kinderen bij wie jaarlijks kanker wordt vastgesteld hebben zo’n 75 kinderen (12%) een sarcoom. In veel gevallen is dit type kanker goed te genezen, maar wanneer deze is uitgezaaid of een hoog-risico profiel heeft, dan zijn de vooruitzichten niet goed. Het onderzoek van Prof. Merks richt zich dan ook op nieuwe en betere behandelprotocollen met als doel meer kinderen te genezen en hun kwaliteit van leven te verbeteren.
Europese trials op één lijn
Hans Merks richt zich vanuit zijn rol als hoogleraar op de opleiding van een volgende generatie wetenschappers. Daarnaast focust hij zich op het sneller ontwikkelen van nieuwe behandelmethoden voor sarcomen, samenwerking met onderzoekers van het Máxima en UMC Utrecht vormt hierin een rode draad. Hij vertelt: ‘Om veelbelovende nieuwe behandelmethoden in de praktijk te kunnen brengen, zijn internationale klinische trials nodig. Naast deelname vanuit het Máxima aan nieuwe internationale trials, is het mijn doel om Europa op één lijn te krijgen en gezamenlijk deel te nemen aan pan-Europese trials met een moderne onderzoeksopzet. Zo verkrijgen we op een efficiëntere manier meer en betere onderzoeksdata wat ons de kans geeft om te versnellen.’
‘Imaging biomarkers’
Ruim de helft van de kinderen met een sarcoom heeft een tumor in de weke delen. Dit zijn voornamelijk rabdomyosarcomen, oftewel spierceltumoren. De overige kinderen hebben een osteosarcoom of Ewing sarcoom, de laatste beiden bottumoren. Sarcomen komen in een grote verscheidenheid voor, er zijn in totaal meer dan 60 verschillende vormen bekend, die vaak elk hun eigen specifieke bij het ziektestadium passende behandeling nodig hebben.
Een belangrijk onderdeel van de behandeling is een juiste vaststelling van het ziektestadium, ook wel stadiering genoemd, bij de diagnose. Daarnaast is het cruciaal het effect van de behandeling goed te monitoren. Samen met de collega’s van het UMC Utrecht en het Prinses Máxima Centrum focust Merks zich dan ook op het optimaliseren van de stadiering en het vinden van zogenaamde ‘imaging biomarkers’. ‘Ik verwacht dat we dankzij deze meetbare kenmerken op MRI- of FDG-PET scans, het risicoprofiel van een kind en het bijbehorende behandelplan beter vast kunnen stellen. Dit is voor ieder kind van belang, maar kan ons op internationaal trial niveau ook helpen eerder te zien of een nieuwe behandeling werkt of niet. Hiermee kunnen we onderzoek versnellen.'
Kwaliteit van leven en gepersonaliseerde behandeling
Daarnaast richt Merks zich met alle betrokken specialisten op de vaak belangrijke gevolgen van operaties en bestralingen die in een periode van groei en ontwikkeling, hebben plaatsgevonden. 'Om een sarcoom te kunnen behandelen moeten we op jonge leeftijd vaak ingrijpende operaties of bestralingen uitvoeren, waardoor bijvoorbeeld het gezicht, een arm of been ingrijpend verandert. Het is erg belangrijk om kinderen hier op functioneel, esthetisch en psychologisch vlak goed in te begeleiden.’
Om ontwikkeling van nieuwe en gepersonaliseerde behandelingen te versnellen werkt Merks samen met het team van de organoid biobank in het Máxima. Dit team ontwikkelt sarcoom-organoïden. Deze minitumoren maken onderzoek in het lab naar het ontstaan en de groei van sarcomen en het effect van verschillende medicijnen mogelijk.
Hans Merks is ruim 20 jaar werkzaam in het kinderoncologisch onderzoeksveld met als specialisatie behandeling van en onderzoek naar sarcomen. Daarnaast is hij voorzitter van de European pediatric Soft tissue sarcoma Study Group (EpSSG) en vice-voorzitter van het EuroEwing Consortium (EEC).
Deze nieuwe leerstoel, die valt onder het speerpunt Cancer, is ondergebracht bij de afdeling Imaging en Oncologie van het UMC Utrecht en gaat per 15 december 2022 in. De oratie van Hans Merks zal op een later moment plaatsvinden.