Voor de meeste kinderen met kanker werkt chemotherapie goed. De behandeling is vaak noodzakelijk om de eerste kanker te bestrijden en de overlevingskans van het kind te verhogen. Zonder chemotherapie is de kans op overleven aanzienlijk kleiner.
Helaas kan chemotherapie ook het DNA van gezonde bloedcellen beschadigen, wat bij sommige kinderen kan leiden tot een tweede keer kanker, zoals leukemie. Elk jaar krijgen enkele kinderen in Nederland deze vorm van leukemie na een eerdere behandeling. ‘Met dit onderzoek begrijpen we beter hoe deze tweede kanker ontstaat, kunnen we deze kinderen beter monitoren en het mogelijk voorkomen in de toekomst,’ zegt hoofdonderzoeker Ruben van Boxtel.
Veranderingen in DNA door chemotherapie
Uit onderzoek van de Van Boxtel-groep blijkt dat bepaalde veranderingen in het DNA een rol spelen bij het ontstaan van deze zogenaamde ‘therapie-gerelateerde leukemie’. Deze resultaten zijn onlangs gepubliceerd in het gerenommeerde tijdschrift Nature Communications. Eerste auteur Eline Bertrums zegt: ‘We hebben ontdekt dat chemotherapie bepaalde genetische veranderingen veroorzaakt die het risico op leukemie verhogen.’
Nieuwe strategieën om complicaties te voorkomen
‘Onze methode stelt ons in staat om de genetische veranderingen die leiden tot leukemie nauwkeurig in kaart te brengen,’ legt Bertrums uit. ‘Zo kunnen we precies zien welke veranderingen door de chemotherapie zijn veroorzaakt en welke bijdragen aan het ontstaan van leukemie. Dit helpt ons om nieuwe strategieën te ontwikkelen om deze complicaties te voorkomen, bijvoorbeeld door behandelingen aan te passen zodat ze minder schadelijk zijn voor gezonde cellen.’
Specifieke mutaties in kaart gebracht
De onderzoekers gebruikten geavanceerde technieken om de DNA-veranderingen in bloedcellen van kinderen te bestuderen. Ze vergeleken bloedmonsters van kinderen met deze tweede vorm van kanker met die van kinderen die genezen zijn van kanker na de eerste behandeling. Hierdoor konden ze specifieke genetische veranderingen vinden die door chemotherapie waren veroorzaakt.
Betere monitoring en gerichtere behandelingen
Van Boxtel benadrukt de impact van de bevindingen: ‘Dit onderzoek biedt de mogelijkheid om kinderen tijdens en na de behandeling beter te monitoren. Zo kunnen we vroegtijdig ingrijpen als er tekenen van leukemie zijn. Dat vergroot de kans op succesvolle behandeling.’
Hij voegt toe: ‘De inzichten uit dit onderzoek kunnen leiden tot effectievere kankerbehandelingen voor kinderen, waarbij het risico op ernstige complicaties afneemt. Door beter te begrijpen welke soorten chemotherapie kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van een tweede keer kanker, kunnen we behandelingen ontwikkelen die minder schadelijk zijn voor gezonde cellen. Dit helpt om de overlevingskansen en de kwaliteit van leven van kinderen te verbeteren. Uiteindelijk hopen we de langetermijngevolgen voor kinderen te kunnen verminderen en hun kansen op een gezond en gelukkig leven te vergroten.’