Groepsleider: Prof. dr. Alwin Huitema
Precies doseren
De Huitema groep doet onderzoek naar het precies doseren van antikankermiddelen en middelen die gebruikt worden bij de antikankerbehandeling in de kinderoncologie. Dit is een belangrijk onderdeel van precisie behandeling en het doel is om elk kind de juiste dosering te geven. Om dit doel te bereiken wordt farmacologisch onderzoek gestart of toegevoegd aan bestaande (vroege fase) klinische en translationele studies.
Farmacologie in vroege fase klinische studies
In samenwerking met de Zwaan groep wordt farmacologisch onderzoek gedaan in vroege fase klinische studies met nieuwe geneesmiddelen in kinderen. Het vinden van de juiste dosering van antikankermiddelen in kinderen is complex en vraagt een multidisciplinaire aanpak waarbij onder andere farmacokinetische en farmacodynamische data incl. translationele en volwassenen data gebruikt moet worden. Veel van dergelijke studies worden uitgevoerd in grote netwerken zoals het ITCC.
Optimaal doseren van antikankermiddelen in zeer jonge kinderen
In de PINOCCHIO studie wordt farmacokinetische data verzameld van een aantal veelgebruikte antikankermiddelen met een nadruk op zeer jonge kinderen. Deze data zullen gebruikt worden om ‘evidence based’ richtlijnen te ontwikkelen voor het doseren van deze middelen in zeer jonge kinderen. Deze studie wordt uitgevoerd in samenwerking met de Zwaan groep.
Farmacogenetica
Een andere belangrijke verklaring voor de verschillen in medicijnrespons is de genetische variatie bij kinderen. In de farmacogenetica bestuderen we hoe genetische varianten de reactie van een persoon op een medicijn kunnen voorspellen. Genotypering kan een nuttig hulpmiddel zijn om de meest geschikte behandeling voor een individuele patiënt te selecteren, afgestemd op zijn of haar genetische aanleg. Met behulp van bestaande WES data wordt een retrospectieve onderzoeksopzet gebruikt om geneesmiddel-geninteracties te analyseren. Uiteindelijk zou dit moeten resulteren in praktische evidence-based richtlijnen voor kinderartsen om preventief te genotyperen bij gebruik van chemotherapie en daarbij ondersteunende medicatie in de kinderoncologie.
Geneesmiddelbepalingen in de kinderoncologie
Het meten van bloedconcentraties is essentieel om de kinetiek van een medicijn te beschrijven. Geneesmiddel bepalingen bieden belangrijke onderzoeksresultaten en dienen als basis voor de ontwikkeling van geneesmiddelen bij kinderen. Bovendien helpt het bij het vertalen van geneesmiddel toepassingen bij volwassen naar de kindergeneeskunde. En als een medicijn eenmaal bij kinderen wordt ingezet, kan het van belang zijn om te controleren of het kind ook de gewenste hoeveelheid van het medicijn in het bloed heeft, of dat het moet worden aangepast om de therapie te optimaliseren.
Overige farmacologische onderwerpen
Farmacologische studies zijn een onderdeel van een groot aantal lopende onderzoeksprogramma’s. Voorbeelden hiervan zijn:
- Farmacologie binnen het stamceltransplantatie en CART programma
- Ontwikkeling van nieuwe kinderformuleringen van antikankermiddelen
- Farmacokinetiek en farmacodynamiek van middelen gebruikt in ‘supportive care’.
Samenwerkingen
De Huitema Groep heeft een sterke samenwerking met het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU). Verschillende promovendi voeren hun projecten uit binnen een gezamenlijke inspanning van beide apotheken. Leden van de Huitema groep nemen deel aan de reguliere onderzoeksbijeenkomsten van de UMCU apotheek. De bioanalytische faciliteiten van het UMCU worden gebruikt voor TDM en andere analyses.
Verder werken we samen met de afdeling Farmacie & Farmacologie van het Nederlands Kanker Instituut (NKI) op het gebied van klinische farmacologie van antikankermiddelen. Het Prinses Máxima Centrum en het NKI zijn de enige ziekenhuizen in Nederland die volledig gespecialiseerd zijn in kankerzorg en onderzoek en hooggespecialiseerde zorg bieden met een dunne lijn tussen onderzoek en zorg. De faciliteiten, kennis en ervaring van het Máxima en het NKI zijn complementair aan elkaar en zeer gespecialiseerd. Dit biedt een geweldige kans voor synergie.
Op het gebied van farmacogenetica hebben we regelmatig overleg met apothekers van de afdeling klinische farmacie en toxicologie van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).
- PATIO study: Farmacokinetiek studie naar de antikanker behandeling bij acute lymfatische leukemie bij zuigelingen ter ondersteuning van de optimale dosering; ZonMW subsidie (Programma Goed Geneesmiddelen Gebruik voor het effectiever, efficiënter en veiliger geneesmiddelengebruik in de dagelijkse zorg). Hoofdaanvrager: prof. dr. ADR Huitema, projectleider: dr. MHM Diekstra. In samenwerking met de Zwaan Groep
- E.C. Bernsen, dr. F.K. Engels, drs. A.M.L. Peek, dr. G. van den Berg, dr. M.H.M. Diekstra. Ernstig acute nierschade na high-dose methotrexaat bij een patiënt met polymorfismen in ABCB1 en ABCBG2. Ned Tijdschr Oncol 2023;20:25–32.
- E.C. Bernsen, V.J. Hogenes, B. Nuijen, L.M. Hanff, A.D.R. Huitema, M.H.M. Diekstra. Practical recommendations for the manipulation of kinase inhibitor formulations to suitable pediatric dosage forms. Pharmaceutics. 2022 Dec 17;14(12):283414, 2834. PubMed PMID: 36559327
- E.C. Bernsen, L.M. Hanff, L.M. Haveman, B.B.J. Tops, M. van der Lee, J.J. Swen, A.D.R. Huitema, M.H.M. Diekstra. Genetic variants found in paediatric oncology patients with severe chemotherapy-induced toxicity: a case series. J Oncol Pharm Pract. 2022 Dec
4;10781552221137302. PubMed PMID: 36464835 - Emma C Bernsen, Melanie M Hagleitner, Theodorus W Kouwenberg, Lidwien M Hanff. Pharmacogenomics as a Tool to Limit Acute and Long-Term Adverse Effects of Chemotherapeutics: An Update in Pediatric Oncology. Front Pharmacol. 2020 Aug 5;11:1184. PubMed PMID: 32848787
- Julie M Janssen, Thomas P C Dorlo, Neeltje Steeghs, Jos H Beijnen, Lidwien M Hanff, Natasha K A van Eijkelenburg, Jasper van der Lugt, C Michel Zwaan, Alwin D R Huitema. Pharmacokinetic Targets for Therapeutic Drug Monitoring of Small Molecule Kinase Inhibitors in Pediatric Oncology. Clin Pharmacol Ther. 2020 Sep;108(3):494-505. Pubmed PMID: 32022898